فرم پویانما

توضیحات

امروزه بشر در عصر الکترونیک، رایانه و فناوری دیجیتال و هوشمند به‌سر می‌برد. از میانه سده بیستم (دهه ۱۹۶۰) مشخص شد که عصر الکترونیک تأثیرات مهمی بر معماری خواهد گذاشت. در این سال‌ها، در صنایع پیشرفته حمل‌ونقل (مانند هوافضا و خودروسازی) برای اولین بار از رایانه و نرم‌افزارهای پیشرفته برای تولید صفحات و پوسته‌های پیچیده و وانمایی محصولات نهایی استفاده شد، که این امر توجه معماران و دیگر طراحان را به خود جلب کرد. در این میان، طبیعت، به‌عنوان الگوی دیرینه انسان و معماری، با رویکردی جدید بررسی شد. در اواخر سده بیستم (دهه‌های ۸۰ و ۹۰) انسان به کمک رایانه، قدرت بررسی و بازسازی فرم‌ها و الگوهای پیچیده طبیعت را به‌دست آورد. در این دوران، جانوران و گیاهان ساده که خود را با متغیرهای محدودی مانند نور، جریان‌های آب‌وهوا و مواد غذایی تطبیق می‌دادند، بررسی شده و توسط مدل‌های پارامتریک ساده در رایانه بازسازی شدند. بدین ترتیب، حرکت، رشد و تکامل در طبیعت بررسی شد، به امید آنکه معماری بتواند از ثبات بی‌جان به پویایی هوشمند سوق پیدا کند.
در این بین گِرِگ لین، طراح و نظریه‌پرداز آمریکایی، اولین فردی بود که به کمک رایانه، موضوع پویایی فرم و فضا را در جهان مطرح کرد.

آثار معماری وی متأثر از جست‌وجوی او در متون فلسفی، به‌خصوص آثار ژیل دلوز، گاتفرید ویلهلم لایبنتز و هنری برگسون است.
کتاب مهم لین که در اینجا ترجمه شده است، در سال ۱۹۹۹ اولین بار با عنوان Animate Form یا فرم پویانما به چاپ رسید. این کتاب نه‌تنها بحث سکون، ثبات و ایستایی معماری را به چالش کشید، بلکه سبب شد که تعاریف جدیدی برای فرم، فضا، زمان و حرکت در معماری مطرح شود. این کتاب را می‌توان پایه و اساس بحث معماری پارامتریک دانست، چراکه لین در آن نشان داد چگونه معماری می‌تواند با استفاده از رویکردهای فلسفی جدید و فناوری نوین رایانه‌ای، مفاهیم حرکت، نیرو یا تکامل در زمان را پویانمایی کند.

یک اسپلاین مثال خوبی برای توصیف این رویکرد جدید در معماری است. برخلاف خطوط ساده که در مختصات دیرینه دکارتی ترسیم می‌شوند، یک اسپلاین، خطی منحنی و ممتد است که در فضای پارامتریک نرم‌افزارهای مدل‌سازی جدید تولید می‌شود و نشان می‌دهد که معماری چگونه می‌تواند پویانما باشد. یک اسپلاین برداری جهت‌دار است که بین نیروهای گرانشی متعدد و متفاوت در جریان است. برخلاف فضای دکارتی که در آن خطوط ساده ترسیم می‌شوند، فضایی که یک اسپلاین در آن پدید می‌آید خنثی نیست، بلکه توپولوژی پیچیده‌ای از نیروست. فرم یک اسپلاین نیز همواره تحت تأثیر رئوس کنترلی و نیروهای گرانشی متفاوتی است که مسیر جریان آن را تغییر می‌دهند. پس فرم یک اسپلاین ثابت و دائمی نیست، بلکه پارامتریک و پویاست و ممکن است به‌راحتی تغییر کند تا یک منحنی، سطح و یا فضایی نرم و ممتد را شکل دهد. در این رویکرد جدیدِ تولید فرم و فضا، معماری نیز دیگر زاده ثبات، مختصات و نقاط ابدی مطلق نیست، بلکه در حرکت، نیرو و گام‌های زمان شکل می‌گیرد.

کتاب فرم پویانما مرزهای تفکر درباره معماری را جابه‌جا می‌کند و به معماران نشان می‌دهد که معماری چگونه می‌تواند براساس مفاهیم دیگری پایه‌گذاری شود. با استفاده از نرم‌افزارها و روش‌های نوین پویانمایی، این کتاب، قوانین متداول درباره فرم در معماری را تغییر می‌دهد و در این فرایند زبان جدیدی در معماری بنیان‌ می‌نهد که با واژگان متفاوتی مانند توپولوژی، حباب‌ها، فراسطح‌ها و چندسطح‌ها به تولید فرم و فضا می‌پردازد. علاوه بر بخش نخست این کتاب، که به مبانی نظری این تفکر جدید می‌پردازد، پروژه‌هایی در بخش دوم معرفی شده‌اند که پتانسیل تکنیک‌های زمان‌محور پویانمایی را برای طراحی معماری ارائه می‌کنند. اگرچه در طول تاریخ، معماری ایستا، استوار و بی‌جان تعریف شده است، گرگ لین در این کتاب ادعا می‌کند که در عصر جدید و با استفاده از ابزارها، تکنیک‌ها و تفکری نوین، می‌توان فرم و فضای معماری را پویا، منعطف و زنده تعریف کرد.
این کتاب نظریه جذاب و جدیدی درباره معماری در عصر الکترونیک ارائه می‌کند که برای دانشجویان، استادان و پژوهشگران معماری مفید خواهد بود.