مفیستو

نویسنده با سی‌وشش شخصیت اثر خود، كه به زبان هزل و جد را در آن به هم آمیخته است، به آلمان دوران پیدایی هیتلر و حزیش، و پی‌آمدهای فاجعه‌بار آن با بخش‌بندی فكری، منشی و رفتاری جامعه آلمانی و لاقیدی‌های غیرمسئولانه‌اش در كنار جبهه‌گیری‌های خودبینانه و مملكت‌ بر باد ده حزبی و ایدوئولوژیكیش از سویی، و تهاجم فزاینده جاه‌طلبی‌ها و افزون‌جویی‌ها ناسیونال سوسیالیسمش كه با بهره‌گیری بدسگالانه از این پراكندگی نیروها و اندیشه‌ها، و از بحران اقتصادی پس از جنگ آلمان و رشد روزافزون بیكاری و از نیاز مشترك دو قطب زیرین جامعه به نضج و رونق اقتصادی و كار از سوی دیگر، بخشی عظیم از جامعه را به زیر پرچم صلیب شكسته‌اش كشانید، تجسمی پندآموز می‌بخشد.