نکات طراحی هتل

توضیحات

نکات طراحی هتل، آنچه دانشجویان و طراحان باید بدانند

مقدمه کتاب

«طراحی معماری» اصلی‌ترین واحد درسی در ساختار آموزشی رشته معماری است.

در هر ترم، دانشجویان با انتخاب واحد «طراحی معماری» ضمن آشنایی با ابعاد گوناگون یک عملکرد، به تمرین طراحی ساختمانی با عملکرد مشخص می‌پردازند.

روند آموزش دروس طرح، مبتنی بر ساختاری آتلیه محور و به عبارت دیگر آموزش عملی است؛ ارائه راهکارهای خالقانه به مساله توسط دانشجو، و هدایت و اصالح طرح‌های ارائه شده توسط استاد.

متاسفانه با وجود تاکید بر مطالعه و شناخت در سرفصل‌های آموزشی این دروس، این مهم اغلب تا حد زیادی مورد غفلت قرار گرفته و منابع مکتوب جایگاه و اهمیت واقعی خود را پیدا نمی‌کنند.

بدین ترتیب، با وجود نقش بهسزای دروس طراحی معماری در روند حرفه‌ای شدن معماران، بار آموزشی آنها به طور کامل بر دانش و مهارت مدرسین متکی شده است.

این رویه که تقریبا در تمامی مراکز دانشگاهی رشته معماری دنبال می‌گردد، سبب شده است که تاکنون برای دروس طرح معماری منابع مکتوب فراگیر و استانداردی مانند آنچه در دروس دیگر متداول است، تدوین نگردد.

بیشتر آنچه به عنوان کتب آموزش عملکردهای معماری تا کنون تدوین شده، بازگویی و بازنشر استانداردها و یا ویژگی‌های بسیار کلی و ضروری ساختمانی با عملکردی خاص است.

این استانداردها و یا توصیه‌های طراحی، هرچند هم ضروری باشند، درکی کلی و مبهم از »عملکرد« را به همراه خواهند داشت و هرگز ارتباط ظریف میان فضاها، اجزا و کاربران را توضیح نداده و شناختی همه‌جانبه از عملکرد را فراهم نمی‌آورند.

اتکا به این گونه اطالعات موجب شناخت ناقص دانشجویان از موضوع طراحی شده و روشن است که با شناخت ناکافی از مساله )موضوع طراحی( ارائه راه‌حل )طرح معماری( هرچند خالقانه، نمی‌تواند اهداف آموزشی مورد نظر را تامین کند.

شناخت فضا، عملکردها و رفتاری که در ارتباط با آن صورت می‌گیرد، الزمه اصلی طراحی و از نکات طراحی هتل است.

بدیهی است در خصوص فضاهایی که به طور روزانه با آنها سر و کار داریم راهکار دستیابی به این شناخت، حضور بیواسطه و تجربه آنهاست.

اما به دلایل مختلفی نمی‌توان تنها به ادراک نحوه عملکرد یک بنا از طریق حضور فیزیکی در آن بسنده کرد.

گرچه تجربه حضور در خانه یا دبستان برای همگان ملموس است، اما در برخی دروس طرح، دانشجویان با موضوعاتی نظیر طراحی بیمارستان مواجهاند که به طور روزمره تجربهای از حضور در آن ندارند.

در مواردی نظیر طراحی هتل نیز که این تجربه تا حدی وجود دارد، الیه‌های پنهان عملکردی و پیچیدگی روابط فضایی برای دانشجویان قابل تجربه نیست، چراکه کاربران مختلف یک بنا تعامالت متفاوتی با آن دارند و تجربه مستقیم آن عملکرد از جایگاه کاربران متفاوت برای طراح غیرممکن است.

لذا طراحان در مراحل ابتدایی فرآیند طراحی سعی در گسترش شناخت خود نسبت به موضوع طراحی دارند و به همین جهت بهرهگیری از منابع مکتوبی که بتوانند راهنمای آنان باشند اهمیت ویژه‌ای می‌یابند.

«مجموعه کتب عملکردهای معماری»، که تا کنون بیش از ده جلد از آن منتشر و بارها تجدید چاپ شدهاند، مجموعه‌ای است که با تفکیک موضوعی عملکردها و اختصاص هر کتاب به یکی از کاربری‌هایی که موضوع دروس طراحی می‌باشند، امکان مطالعه ابعاد گوناگون هر عملکرد را از طریق تصاویر و ترسیمات فنی بناهای شاخص آن عملکرد میسر ساخته است.

در این کتب، نحوه مواجهه معماران مختلف و آشنایی با راهکارهای معمارانه آنان در طراحی آثار شاخص هر عملکرد در روندی تاریخی و با تنوع موقعیت‌های جغرافیایی معرفی شدهاند.

در ادامه این روند و با هدف گسترش شناخت دانشجویان و طراحان از پیچیدگی‌های عملکردی هر کاربری، انتشارات کتابکده کسری اقدام به برنامه‌ریزی مجموعه‌ای جدید از کتب عملکردی نموده است که در ارتباط تنگاتنگ با مجموعه کتب عملکردهای معماری بوده و به نوعی آنها را تکمیل می‌کنند.

در این مجموعه کتب جدید نیز «عملکرد» کلیدواژه و موضوع اصلی هر کتاب و کل مجموعه است، اما دریچه نگاه به هر کاربری تغییر کرده است؛ مجموعه کتب »نکات طراحی، آنچه دانشجویان و طراحان باید بدانند« با نگاهی موشکافانه به مطالعه هر عملکرد از طریق شناخت و تحلیل «رفتار مخاطب» می‌پردازد.

بدین ترتیب در تمامی کتب این مجموعه، رفتار انواع مخاطبانی که با طرق مختلف با یک عملکرد سر و کار دارند دریچه ورود به طراحی معماری است.

هر عملکرد معماری دارای فضاها، ریز فضاها، تجهیزات و امکاناتی است که آن را از سایر عملکردها متمایز میکند، اما رفتارهای کاربران، اصلیترین عامل در تعریف عملکردها می‌باشند.

این مخاطبان یک اثر معماری هستند که با نوع استفادهای که از آن می‌نمایند و مجموعه رفتاری که در نتیجه ارتباط آنها و فضا پدیدار می‌شود، عملکردی خاص را به بنا منتسب می‌کنند.

از این رو می‌توان گفت که عملکرد، مفهومی است که با نحوه حضور مخاطب و نوع استفاده کاربر از فضا معنی می‌یابد.

پیچیدگی و ظرافت این رابطه را می‌توان در سیر تحوالت یک عملکرد جستجو کرد؛ همانگونه که طی زمان رفتار مخاطبان تغییر می‌کند، نحوه پاسخگویی به این رفتارها و نیازهای ناشی از آن نیز تغییر می‌کند.

بدینترتیب، عملکرد نیز مفهومی منجمد، ثابت و بدون تغییر نبوده و طی زمان با تغییر رفتارها، عادات و شیوه زندگی مردم دگرگون می‌شود.

همچنین نباید تاثیرپذیری کاربران از ویژگی‌های فضایی یک عملکرد را نیز نادیده گرفت.

این ارتباط متقابل میان عملکرد و رفتار مخاطب ما را بر آن می‌دارد که علاوه بر مطالعه مصداق‌های مختلف یک عملکرد، شناخت رفتاری مخاطبین و کاربران را نیز مد نظر قرار دهیم، رویکردی که تمرکز اصلی این مجموعه جدید عملکردی نیز بر آن است.

گردآوری و تدوین این مجموعه با پیچیدگیها و دشواری‌های خاص خود همراه بوده است.

استفاده از دانش و تجربه آموزشی مدرسین طراحی معماری از اهداف اولیه در برنامهریزی این مجموعه بود.

از سوی دیگر ساختار مجموعه‌ای کتاب‌ها، هماهنگی، انسجام و وحدت رویه را ایجاب می‌نمود.

بدینترتیب، ساختار اصلی مجموعه، اهداف، قالب بیان و ارائه مطالب، توسط «دبیران مجموعه» طراحی و تعریف شد.

برای هر عملکرد (هر کتاب از مجموعه) از میان مدرسین با سابقه تدریس مرتبط، دعوت به همکاری شد.

در طی فرآیندی جمعی و کار گروهی و منسجم، با برگزاری جلسات مشترک متعدد میان دبیران و گروه‌های مولفین، ضمن انتقال قالب کلی طراحی شده، هماهنگی الزم میان گروه‌های مولفین در همسانسازی نحوه بیان و ارائه مطلب صورت گرفت.

این فرآیند بیش از یکسال به طول انجامید تا سرانجام محتوای اصلی چهار کتاب از این مجموعه توسط گروه‌های مولفین در هر عملکرد تالیف شده و از نظر هماهنگی با اهداف و انطباق با استانداردهای مورد نظر توسط دبیران مجموعه کنترل و نهایی گردید.

 ساختار هر کتاب و ارتباط آن با «مجموعه کتب عملکردهای معماری» ساختار هر کتاب از این مجموعه بر خلاف انواع متداول، متشکل از مجموعه نکاتی است کوتاه، موجز و هدفمند که هر یک به تنهایی دارای مفهومی کامل و مستقل از دیگری است.

هر نکته شامل جملهای کلیدی است که در عنوان نکته به طور مشخص و با ادبیاتی اغلب متفاوت به آن اشاره شده است.

به دنبال هر تیتر، متنی کوتاه جزئیات بیشتری از نکته را به همراه مثال‌هایی شرح می‌دهد.

این ساختار نکته محور، علاوه بر جذابیت در نحوه ارائه مطلب، کارایی آن را نیز باال می‌برد، به نحوی که کتاب از هرکجا که گشوده شود، سودمند و قابل مطالعه بوده و بدون پیشنیاز مطالعه نکات پیشین به راحتی قابل درک است.

بدین‌ترتیب در مطالعه کتاب‌های این مجموعه نیازی به حفظ ساختاری خطی نیست.

از شاخصه‌های این مجموعه، استفاده از بیان تصویری است.

موضوع اصلی در هر نکته توسط اسکیسی مفهومی و اغلب با اغراق در بیان تصویری آن، مورد تاکید قرار گرفته است.

این بیان تصویری عالوه بر سرعت انتقال مطلب، در ثبت و ماندگاری موضوع در ذهن مخاطب نیز موثر خواهد بود.

مهمترین نکته در شیوه مطالعه هر کتاب، توجه به ارتباط تنگاتنگ این کتب با «مجموعه کتب عملکردهای معماری» است.

مطالب مربوط به هر عملکرد به طور مستقیم در پیوند با عنوان مشابه آن در مجموعه کتب عملکردهای معماری بوده و تمامی مثالها و پروژه‌های ذکر شده در این مجموعه به پروژه‌های معرفی شده در مجموعه کتب عملکردهای معماری اشاره دارند.

همچنین در برخی موارد نام پروژه‌ها در داخل متن و درون پرانتز ذکر شدهاست.

امید است مجموعه کتب «نکات طراحی» از جمله «نکات طراحی هتل» و «نکات طراحی مجتمع آموزشی» به منبعی مستند و راهگشای دانشجویان و طراحان تبدیل شده و همچون مجموعه کتب «عملکردهای معماری» مورد استقبال مخاطبین واقع گردد.

دبیران مجموعه از تمامی اساتیدی که با حضور در جلسات گروهی در برنامهریزی و اجرای این پروژه نقش داشته‌اند تشکر می‌نماید.

همچنین امید است تا با دریافت نظرات مخاطبین بتوانیم در جهت اصالح و تکمیل مطالب در ویرایش‌های بعدی و پربار ساختن سایر آثاری که از این مجموعه در دست تدوین است گام برداریم.